Είναι ο σκύλος που εξημέρωσε τον άνθρωπο!

Γράφει η Κατερίνα Παπαποστόλου

Αν «γνωρίζουμε μονάχα τα πράγματα που εξημερώνουμε….», ανάμεσα στο σκύλο και στον άνθρωπο, υπάρχει μία ειδική χημεία, που οι ρίζες της βρίσκονται πίσω στα βάθη του χρόνου, βιώνοντας οι δυο τους συναισθήματα που χτίζουν γερές σχέσεις αγάπης, αφοσίωσης και εμπιστοσύνης. Για να αναζητήσουμε μάλιστα την αρχή της σχέσης τους, θα πρέπει να ανατρέξουμε στην αρχαιότητα, όπου ο σκύλος κατείχε σεβαστή θέση στην καθημερινή ζωή των προγόνων μας, αποτελώντας ένα αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού.

Αρχαιολογικές ανακαλύψεις μας δείχνουν πως πλάσματα που ήταν οι πρόγονοι του σκύλου ζούσαν πριν από εκατομμύρια χρόνια. Η εξέλιξη και η αλλαγή των πλασμάτων αυτών σε σκύλο ξεκίνησε πριν από περίπου 100.000 χρόνια και ο σκύλος σαν κατοικίδιο άρχισε να ζει με ανθρώπους πριν από περίπου 15.000 με  20.000 χρόνια. Μερικές αναφορές κάνουν λόγο πως ο πρωτόγονος άνθρωπος εξημέρωσε το σκύλο προσφέροντας του λιχουδιές, ενώ μια άλλη εκδοχή λέει πως οι σκύλοι άρχισαν τις επαφές με τους πρώτους ανθρώπους ακολουθώντας τους στο κυνήγι για εύρεση τροφής. Σύμφωνα με ένα μύθο, ο κύων ήταν δημιούργημα του θεού Ήφαιστου, σχεδόν ίσος με τους ανθρώπους και από την άλλη πάλι λέγεται ότι ο θεός Απόλλων εξημέρωσε το σκύλο και τον δώρισε στην αδελφή του θεά Αρτέμιδα, προκειμένου να τη συνοδεύει στο κυνήγι (ο άγων τον κύνα= αυτός που οδηγεί το σκύλο). Ένας άλλος μύθος επίσης, αναφέρει ότι ο σκύλος είναι αποτέλεσμα αναπαραγωγής του Κέρβερου (του σκύλου που φύλαγε τον Άδη), την οποία πέτυχε ο Μολοσσός, ο εγγονός του Αχιλλέα.

Συνεχίζοντας την ιστορική αναδρομή, αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Αριστοτέλης, στο έργο του «περί ζώων ιστορία», κάνει μια λεπτομερή μελέτη γύρω από τα είδη και τη φύση των σκύλων και ο Μέγας Αλέξανδρος ως μαθητής του, κυνόφιλος και φιλόζωος πολύ ο ίδιος, θέσπισε νόμο για την προστασία των ζώων. Mία από τις σημαντικότερες ενδείξεις για αυτήν τη σχέση αγάπης και συντροφιάς μεταξύ των αρχαίων Ελλήνων με τους σκύλους, που διαρκεί πάνω από 3.000 χρόνια, μας τη δίνει ο Όμηρος στην Οδύσσεια (ραψωδία ρ΄300-309), όπου περιγράφει το γνωστό και συγκινητικό περιστατικό του θανάτου του σκύλου του Οδυσσέα (ονόματι Άργος) τη στιγμή που αναγνωρίζει τον αφέντη του ντυμένο ζητιάνο, που γύρισε μετά από 10 έτη απουσίας. Πολύ σημαντικό είναι πως πριν από το μεγάλο φιλόσοφο Σωκράτη, που άλλαξε τα δεδομένα της σκέψης πάνω σε βαθειά και αιώνια προβλήματα της ανθρωπότητας, ο σκύλος αποτέλεσε έμπνευση για την ίδρυση της φιλοσοφικής σχολής του Κυνισμού και εκείνων που την ακολούθησαν, γνωστοί ως κυνικοί φιλόσοφοι, που γύριζαν στους δρόμους των πόλεων μιμούμενοι τη ζωή των σκύλων. Αξίζει να αναφέρουμε επίσης, ότι χιλιάδες χρόνια πριν, έδιναν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν ένα σκύλο, αλλά και το γεγονός ότι ο Αλκιβιάδης ήταν ο πρώτος που έκοψε την ουρά του σκύλου του μόνο και μόνο για να προκαλέσει. Για την ιστορία, αναφέρουμε ακόμα  ότι ο Ξενοφώντας μίλησε πρώτος για την επιλογή σύντομων ονομάτων για τα σκυλιά, ώστε να τα μαθαίνουν εύκολα, ο Ευριπίδης στην ομώνυμη τραγωδία του αναφέρει ότι η Εκάβη, λατρεύτηκε σα θεά με ιερό ζώο το σκυλί, ο Αριστοτέλης ονομάζει το σκύλο ζώον «φιλητικόν» και «θωπευτικόν», ενώ ένας άλλος ελληνικός μύθος της αρχαιότητας έκανε αναφορά σε μηχανικούς σκύλους που είχαν σταλεί να προστατέψουν το παλάτι του Αλκίνοου. Το συγκινητικό εύρημα ενός σκελετού στη νεκρόπολη της Ελεύθερνας στην Κρήτη έρχεται να μας θυμίσει μύθους και μαρτυρίες για τη σχέση φιλίας ανάμεσα στους αρχαίους Έλληνες και σε ζώα που τους συντρόφευαν.

Ο σκύλος λοιπόν, θα λέγαμε, τιμήθηκε από όλους τους Έλληνες της αρχαίας εποχής, οι οποίοι μοιράζονταν μαζί του μέχρι και θεσπέσια θηράματα, λογαριάζοντας τον ως μέλος της οικογένειάς τους , αλλά και τοποθετώντας τον ακόμα και στο σύμπαν (αστερισμός του κυνός), εκφράζοντας έτσι την υπέρτατη αγάπη τους για το ζώο. Επιπρόσθετα, η παλιότερη μαρτυρία για το περιλαίμιο του σκύλου είναι τουλάχιστον 5.000 ετών και προέρχεται από την Αίγυπτο, ενώ στο Μεσαίωνα και στην Αναγέννηση και με την άνοδο της μεσαίας τάξης,  οι Ευρωπαίοι ευγενείς είχαν σκυλιά ως σύμβολο κύρους όπου πια και τα δερμάτινα περιλαίμια δίνουν τη θέση τους σε ασημένια και χρυσά με ενσωματωμένες πολύτιμες πέτρες.

Αν θέλαμε να σταθούμε λίγο και στη θέση του σκύλου στην Αγία Γραφή, εκεί πάλι, σπάνια συναντάται περίπτωση όπου ένα κατοικίδιο σκυλί δεν αντιμετωπίζεται με περιφρόνηση με κυριότερη ιδιότητα εκείνη του αδέσποτου ακάθαρτου και αποκρουστικού σκύλου, σε αντίθεση με σήμερα όπου ο μοναχισμός και η Ορθοδοξία διαπνέεται από μεγάλη αγάπη τόσο για τα σκυλιά όσο και για όλα τα ζώα, δίνοντας συγκινητικά παραδείγματα εκτίμησης και σεβασμού απέναντι στα ζώα.

Από το 1913 και μετά δε νοείται κάποιο σπουδαίο έργο τέχνης που να μην απεικονίζει έναν σκύλο, ενώ λίγο πριν το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, τα παιδιά, ως διέξοδο στο επιθετικό ένστικτο που χαρακτήριζε την ηλικία τους, είχαν ως παιχνίδι να κλωτσούν αδέσποτες γάτες και σκυλιά και να τα βασανίζουν με οποιοδήποτε τρόπο και μέσο. Πάντως μετά τη δεκαετία του 1950 και με την εμφάνιση νέων ηθών στην ελληνική κοινωνία, άρχισε να κερδίζει έδαφος και η ζωοφιλία με αποκορύφωμα το 1978 όπου έχουμε την περίφημη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Ζώων.

Εγώ προσωπικά πάντως θα «υμνώ» πάντα το σκύλο για δύο βασικούς λόγους! Για κείνο το βλέμμα γεμάτο αγάπη άδολη και αληθινή που λέει «Πάρε με μαζί σου και με όλες τις αθλιότητες που ίσως ζεις, μαζί θα κάνουμε ένα ξεχωριστό είδος ευτυχίας…!!!», αλλά κυρίως γιατί ενώ του δίνουμε απλά μια καλύτερη ποιότητα ζωής, τον σώζουμε, του χαρίζουμε οικογένεια και ασφάλεια, εκείνος, εν αγνοία του, μας δίνει πολύ πολύ περισσότερα και στην ουσία εκείνος μας σώζει! Από τα πάθη μας και τα λάθη μας! Από τη μοναξιά μας! Από την αίσθηση του να μπαίνεις σε ένα άδειο σπίτι και να πορεύεσαι με άδεια καρδιά. Εκείνος μας εξημερώνει! Όσοι συναναστρέφονται με σκύλο, καταλαβαίνουν πολύ καλά τι εννοώ! Οι υπόλοιποι αποφασίστε το! Στους αφιλόξενους δρόμους της κόλασης που λέγεται αδέσποτη ζωή στην Ελλάδα, και στα άθλια και παγωμένα κλουβιά των ελληνικών κυνοκομείων, εκεί βρίσκεται ο καλύτερός και πιο πιστός σου φίλος! Και σε περιμένει!