Παιδιά που κακοποιούν ζώα σήμερα, ενήλικες ψυχικά διαταραγμένοι αύριο..

Σε μια σύντομη περιήγηση στο διαδίκτυο όπου βγαίνουν όλα στο φως, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που αποκρύπτουν εγκλήματα που γίνονται σε βάρος των ζώων, είναι πολύ εύκολο και τραγικό ταυτόχρονα να αντιληφθεί κανείς ότι η κακοποίηση των τετράποδων συντρόφων μας λαμβάνει διαστάσεις δυστυχώς απειλητικές από παιδιά μεταξύ 6-15 ετών.

Η συσχέτιση της κακοποίησης ζώων από παιδιά με την παιδική επιθετικότητα έχει μελετηθεί εκτεταμένα, ενώ είναι ερευνητικά διαπιστωμένη η σύνδεση μεταξύ της έκθεσης σε βία στην οικογένεια και της κακοποίησης ζώων από παιδιά.

Γράφει για τις «Ιστορίες Αδέσποτων» η κα Κατερίνα Παπαποστόλου, Εκπαιδευτικός, Εκπαιδεύτρια Σκύλων (Aπόφοιτη της Kynagon Dog Trainers Academy) και Υπεύθυνη της Ομάδας «Ζωοφιλικές Ενημερώσεις Σχολείων» (Ζω.Ε.Σ.)

Χρήση βίας, αυστηρών τιμωριών, πνιγμοί, βασανισμοί, παραμέληση και εγκατάλειψη, δηλητηρίαση με φόλες αποτελούν ορισμένες μορφές αποτρόπαιων εγκλημάτων κατά των ζώων και συγκεκριμένα κατοικίδιων που σημειώνονται στη χώρα μας καθώς και στο εξωτερικό, οι οποίες , δυστυχώς, αυξάνονται καθημερινά.

Η κακοποίηση των ζώων δεν είναι κάτι που θα πρέπει να αγγίζει μόνο τους ζωόφιλους, αλλά θα πρέπει να προκαλεί το κοινό αίσθημα και να λαμβάνεται ως σήμα κινδύνου από τους αρμόδιους, ειδικά όταν διαπράττεται από μικρά παιδιά, που εύκολα θα μετατραπούν σε πιθανούς μελλοντικούς εγκληματίες.

Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι παιδιά που εθίζονται να κακοποιούν ζώα, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να κακοποιήσουν αργότερα ευάλωτα άτομα, όπως άλλα, μικρότερα παιδιά ή ηλικιωμένους. Αντίστροφα, παιδιά που μαθαίνουν να φροντίζουν τα ζώα, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν συμπόνια κι ενσυναίσθηση προς άλλα άτομα.

Με απλά λόγια, η κακοποίηση των ζώων ορίζεται ως «η εμπρόθετη πρόκληση μη απαραίτητου πόνου, οδύνης, αγωνίας ή θανάτου ενός ζώου» (Ascione, 2001). Στην κοινωνία μας αν και συχνά γίνεται αποδεκτή η αριστοτελική ιεραρχία των έμβιων όντων σχετικά με τη σημασία της ζωής τους, π.χ. έντομο< ψάρι< βατράχι< κουνέλι< γάτα και σκύλος <άλογο, είναι σημαντικό να θυμίσουμε στα παιδιά ότι αυτή η ιεράρχηση είναι κατά κάποιο τρόπο αυθαίρετη και ανθρωποκεντρική (δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πώς βιώνει η μέλισσα το σωματικό πόνο του ξεριζώματος των φτερών της, ή το ψάρι το θάνατο του όταν το βγάλουμε από το νερό).

Έχει βρεθεί άλλωστε ότι ακόμα κι όταν η επιθετική συμπεριφορά είναι νευρολογικά πιθανή, το περιβάλλον μπορεί να την ανατρέψει, να τη ρυθμίσει δηλαδή, διδάσκοντας καλύτερα πρότυπα ή άλλες κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές, που ενισχύουν την ενσυναίσθηση και τη συμπόνια.

Η κακοποίηση, συνιστά μία κληρονομικώς και οικογενώς μεταδιδόμενη παθολογική (διαγενεακή) συμπεριφορά, προερχόμενη από τα βάθη της ιστορίας του ανθρωπίνου είδους. Η εκδήλωσή της εξ αρχής είχε ως στόχο την επιβολή εξουσίας και την εκμετάλλευση των αδυνάτων ατόμων προς όφελος των ισχυρών.

Ψυχοπαθολογικά διακρίνεται σε λεκτική, συναισθηματική, σωματική, ψυχολογική κακοποίηση και στο πρόδρομο στάδιό της, την παραμέληση. Και είναι όλες τους μορφές βίας που αντιμετωπίζουν τόσο άνθρωποι όσο και ζώα.

Το φαινόμενο της κακοποίησης ζώων από παιδιά είναι πολυπαραγοντικό και πολύπλοκο, αλλά πρωταρχικής σημασίας παράγοντας για να την προκαλέσει αποτελεί η απαξίωση με την οποία οι ενήλικες (γονείς, συγγενείς & δάσκαλοι) μιλούν για τα ζώα ή συμπεριφέρονται στα ζώα. Τα παιδιά μαθαίνουν να φοβούνται και να απεχθάνονται τα «βρώμικα» ζώα, που «έχουν αρρώστιες» και θα τα «δαγκώσουν». Και κάπως έτσι καταλήγουμε πάντα στον καταλυτικό ρόλο που διαδραματίζει η διαπαιδαγώγηση του παιδιού τόσο από σχολείο όσο και από το σπίτι.

Μέσα από την εμπειρία μου τόσο στην τάξη όσο και μέσω των ζωοφιλικών ενημερώσεων στα σχολεία, όταν έρχεται η συζήτηση στην κακοποίηση των ζώων από παιδιά, έχω παρατηρήσει την πλειοψηφία της τάξης να έχει ανάγκη να μιλήσει, είτε για κάτι που έκανε, είτε για κάτι που παρατήρησε άλλα παιδιά (ή ενήλικες) να κάνουν. Αυτή η μορφή της βίας είναι δυστυχώς εξαιρετικά διαδεδομένη, αλλά ελάχιστα έχει συζητηθεί, καθώς μάλλον θεωρούμε ότι η κακοποίηση των ζώων δεν «μετράει», όταν την διαπράττουν τα παιδιά μας, την αντιμετωπίζουμε ως τυχαίο γεγονός και ως έναν πειραματισμό της ηλικίας τους.

Δεκαπέντε χρόνια τώρα, όταν μιλάω στα παιδιά για τα ζώα, το νιώθω πως μιλάω κατευθείαν στην καρδιά τους. Έχω παρατηρήσει ότι τα παιδιά αμέσως λαμβάνουν το μήνυμα, αλλάζουν αμέσως στάση, δείχνουν περισυλλογή και θέλουν να μιλούν ασταμάτητα για τις θετικές τους εμπειρίες με τα ζώα.

Αυτό αποδεικνύει πόσο σημαντική είναι η σχέση παιδιών-ζώων και πόσο πρέπει όλοι εμείς να την προστατέψουμε και να την καθοδηγήσουμε με αγάπη. Αν μάλιστα τα ρωτήσεις πώς μπορεί να σταματήσει η κακοποίηση ζώων από εκείνα, τα περισσότερα προτείνουν την εκπαίδευση με αγάπη, φαγητό και χάδι παρά την τιμωρία και γενικά τη βία.

Και κάπου εδώ ακριβώς βρίσκεται το τεράστιο έλλειμμα παιδείας που αποφάσισα μέσω των ζωοφιλικών ενημερώσεων να αλλάξω ριζικά. Το θέμα είναι να μάθουν τα παιδιά γιατί δεν πρέπει να κακοποιούν τα ζώα και γιατί δεν πρέπει να καταστρέφουν τον πλανήτη. Τα παιδιά οφείλουν να διδαχθούν ότι τα ζώα είναι ζωντανοί οργανισμοί όπως εμείς, με το ίδιο δικαίωμα για ζωή στη Γη όπως εμείς, που νιώθουν πόνο και αγωνία όπως εμείς, αλλά αντίθετα με εμάς, δεν έχουν δόλο ή μοχθηρία και θα προσφέρουν την αγάπη άδολα, χωρίς όρια και χωρίς επιθυμία για εκδίκηση, όσα και αν έχουν πάθει.

Η κακοποίηση ζώων ανέκαθεν και πόσο μάλλον σήμερα δεν είναι ούτε ακίνδυνη, ούτε «αστεία». Πολύ σημαντικό είναι να προστατέψουμε τα παιδιά από το καταστροφικό συναίσθημα παντοδυναμίας που τα κατακλύζει, όταν πειραματίζονται με τον πόνο, το σώμα και τη ζωή ενός έμβιου πλάσματος.

Τα παιδιά πρέπει να βοηθηθούν να αντιληφθούν τον πόνο γύρω τους και η καλλιέργεια του σεβασμού και της ενσυναίσθησης θα τα βοηθήσει να αποκτήσουν υγιέστερη σχέση με τον εαυτό τους, τους άλλους ανθρώπους, αλλά και να αντλήσουν πραγματική ψυχική ικανοποίηση από τη σχέση με το ζώο, που μπορεί να διατηρηθεί μια ζωή.

Η κακοποίηση ζώων από τα παιδιά από την άλλη, είναι δείγμα προσπάθειας επιβολής, εξουσίας και ελέγχου και πολύ σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το πρότυπο του γονιού στο σπίτι. Και τα πράγματα είναι ακόμη πιο απλά, αν σκεφτεί κανείς όλα τα μαθήματα ζωής και τις θετικές επιδράσεις που παίρνει ένα παιδί από ένα ζώο. Και ακριβώς τα αντίθετα, την καταστροφή όλου αυτού του κόσμου, όταν βλέπουν το ζώο να κακοποιείται.

Παιδιά που βλέπουν τους μεγάλους να κακοποιούν ζώα, γίνονται και αυτά κακοποιητές από αντίδραση και μπορεί να κάνουν στα μικρότερα αδέρφια τους, στους ηλικιωμένους στο σπίτι ή και στα ζώα φυσικά ό,τι έκαναν οι γονείς τους. Και το πιο θλιβερό απ’ όλα, ξεχνάνε τι θα πει συμπόνια και πόνος και αρχίζει να σκληραίνει επικίνδυνα η ψυχή τους.

Είναι γεγονός ότι η κακοποίηση ζώων εκδηλώνεται συχνότερα σε οικογένειες χαμηλού μορφωτικοοικονομικού επιπέδου, όπου οι οικονομικές αντιξοότητες και οι περιορισμένες παροχές και πηγές στήριξης, αυξάνουν σημαντικά το στρες και μειώνουν την αντοχή του γονέα στις αναμενόμενες πιέσεις από το παιδί και την ανατροφή του, αλλά και δεν βοηθούν το παιδί στο να αναλάβει κοινωνικά τις ευθύνες που του αναλογούν, όταν εκείνο συμβιώνει με ένα κατοικίδιο. Ακόμα, οι στάσεις της ευρύτερης κοινωνίας και της τοπικής κοινότητας μπορεί να λειτουργήσουν διευκολυντικά στην εκδήλωση της κακοποίησης, αλλά και στην σιωπηλή αποσιώπηση ενός εγκλήματος.

Η κακοποίηση ζώων πάντως είναι κατά βάση ένα σοβαρό έγκλημα και ως τέτοιο πρέπει να εξετάζεται από την πολιτεία και τους θεσμούς της. Οι ιατροπαιδαγωγικές και κοινωνικές υπηρεσίες, το σχολικό και το οικογενειακό περιβάλλον αποτελούν βασικούς φορείς που το επίσημο κράτος θα πρέπει να αναγνωρίζει ως συνεργάτες του στο δύσκολο έργο της αναγνώρισης του προβλήματος, τη διαχείρισή του και θεραπεία του, αλλά και για την απόδοση ευθυνών και για την πρόληψη-πρόνοια στο σύνολο των πολιτών του.

Ο βασανισμός ενός ζώου σήμερα είναι ένας τρόπος για κάποιο νέο άνθρωπο να βρει τη δύναμη, τη χαρά ή την εκπλήρωση βασανίζοντας ένα θύμα που δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Και ένα από τα πιο επικίνδυνα πράγματα που μπορούν να συμβούν σε ένα παιδί είναι να βασανίσει και να σκοτώσει ένα ζώο και να μείνει ατιμώρητο.

Και είναι πολλές οι φορές που σε αντίθεση με όλες τις ειδήσεις κακοποίησης των ζώων, αναρωτιέμαι σε μια Ελλάδα του 2016 ολοένα και περισσότερο βυθισμένη στο σκοταδισμό των ανθρωπίνων σχέσεων, τι θα ‘χαμε απογίνει χωρίς την παρουσία ενός σκύλου στη ζωή μας. Δεν ξέρω αλλά συχνά θεωρώ ότι αυτό το κατοικίδιο, διατηρεί με όλη τη δύναμή του ένα ανοιχτό παράθυρο στη σχέση μας με τη φύση, με φοβερά μαγικές θετικές ιδιότητες για τον ψυχισμό το δικό μας όσο και των παιδιών.

Και όσο για αυτά που τους ανήκει το μέλλον, είναι απαραίτητη η παρουσία σκύλου στη ζωή τους, όχι για την ψυχαγωγία τους, την οποία επάξια εκπληρώνουν όλα τα πολιτιστικά θεάματα, αλλά κυρίως για τη σωματική, ψυχική υγεία και ευεξία, τη συναισθηματική πληρότητα, την καλλιέργεια της συντροφικότητας, της συνεργασίας και της υπευθυνότητας και της ίδιας της κοινωνικοποίησής τους.

Με απώτερο στόχο τη μετατροπή του σημερινού κόσμου, σε έναν πολιτισμένο, δίκαιο κόσμο συνύπαρξης και ανεκτικότητας, «Μέχρι να σταματήσουμε να κάνουμε κακό στα ζώα, είμαστε ακόμα απολίτιστοι» όπως ανέφερε και ο Thomas A. Edison και τα λόγια του έχουν δυστυχώς διαχρονική αξία…